18. 09. 2000 r. zmienione zostały dozwolone prędkości jazdy po ulicach Warszawy. Zgodnie z projektem przygotowanym przez Zarząd Dróg Miejskich:

1. na obszarze Gminy Centrum wprowadzono strefę prędkości dozwolonej 50 km/h. W obszarze tym jazda z prędkością wyższą (60 km/h) dozwolona jest jedynie na ulicach głównych stanowiących przedłużenie dróg krajowych (np. na Trasie Łazienkowskiej) oraz na niektórych drogach wyposażonych w sygnalizację świetlną (np. na Wisłostradzie),

2. na wszystkich trasach wylotowych (np. ul. Puławska, ul. Modlińska, ul. Pułkowa) zrezygnowano z wyższych prędkości 70-80 km/h i ustalono dozwoloną prędkość 60 km/h

3. dozwolona prędkość 80 km/h pozostała jedynie na fragmentach głównych ulic ruchu przyśpieszonego wyposażonych w skrzyżowania dwupoziomowe tam, gdzie ruch pieszych odizolowany jest od ruchu kołowego, a mianowicie na Alei Armii Krajowej, Trasie Toruńskiej wraz z mostem Grota-Roweckiego od ul. Radzymińskiej do ul. Powązkowskiej (z wyłączeniem fragmentu jednopoziomowego skrzyżowania z ul. Łabiszyńską, gdzie prędkość dozwolona jest 60 km/h) oraz na północnym fragmencie Wisłostrady  (Wybrzeże Gdyńskie od ul. Krasińskiego do ul. Marymonckiej).

Wprowadzenie nowych dozwolonych prędkości jazdy było pierwszym wdrożonym rozwiązaniem Programu Poprawy Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego GAMBIT Warszawski. Celem tego programu jest trwałe obniżenie liczby wypadków drogowych i ich ofiar w Warszawie. Przyjmuje się, że w ciągu następnych 5 lat realizując program uda się zmniejszyć w Warszawie liczbę ofiar śmiertelnych wypadków drogowych o 30 %.

Ograniczenia prędkości powszechnie uważane są za jeden z najskuteczniejszych, relatywnie tanich i łatwych do wdrożenia środków prewencyjnych w dziedzinie bezpieczeństwa ruchu drogowego. Oddziaływanie ograniczeń prędkości jest długotrwałe, dotyczy wszystkich kierowców i może objąć swoim zasięgiem większy obszar. Analiza wyników licznych badań naukowych wykazuje, że ich wdrażanie zwykle prowadzi do spadku liczby zabitych, rannych i wypadków drogowych. W Warszawie wdrożenie tego rozwiązania poparła kolejno Komisja Bezpieczeństwa i Porządku Publicznego Rady Warszawy, Rada Warszawy, Zarząd Miasta, a także – jak wykazały to badania opinii społecznej z sierpnia 2000 r. – mieszkańcy stolicy (50 % uważa, że jest to decyzja zdecydowanie słuszna, a kolejne 32 % - że raczej słuszna).

Wprowadzając nowe, niższe ograniczenia prędkości w Warszawie zakładano, że rozwiązanie to powinno doprowadzić do:

• obniżenia średnich rzeczywistych prędkości jazdy o 4 - 5 km/h (niezależnie od prowadzonego nadzoru policyjnego. Skuteczny nadzór policyjny może doprowadzić do większego spadku),
• redukcji najwyższych prędkości jazdy, a to z kolei powinno przyczynić się do mniejszego zróżnicowania prędkości między pojazdami i w konsekwencji do mniejszej liczby niebezpiecznych manewrów np. wyprzedzeń wykonywanych na ulicach miasta,
• spadku liczby ofiar śmiertelnych i ciężko rannych o 25 – 30 % w Warszawie,
• spadku liczby wypadków i kolizji drogowych.

1. Badanie rzeczywistych prędkości jazdy “przed” i “po” wprowadzeniu nowych dozwolonych prędkości jazdy w Warszawie

Praca została wykonana na prośbę  Komisji Bezpieczeństwa i Porządku Publicznego Rady Warszawy przez zespół pod kierunkiem  prof. Wojciecha Suchorzewskiego i mgr inż. Anny Zielińskiej. W badaniach uczestniczyli pracownicy Politechniki Warszawskiej, Instytutu Transportu Samochodowego i Wydziału Ruchu Drogowego Komendy Stołecznej Policji; pomocy realizatorom badania udzielił także Zarząd Dróg Miejskich. Badania wykonane zostały nieodpłatnie.

Badania rzeczywistych prędkości przeprowadzono w 9 miejscach na ulicach reprezentujących cztery kategorie funkcjonalne dróg, a mianowicie na ulicach:

1. Trasa Łazienkowska przy ulicy Saskiej,
2. Wisłostrada przy ul. Mostowej;
3. ul. Jagiellońska przy ITS

4.  Al. Solidarności w rejonie ul. Orlej,
5. Al. Niepodległości  (odc. Tr. Łazienkowska – Batorego;

6. ul Koszykowa – odc. Al. Niepodległości – Krzywickiego,
7. ul. Browarna odc. Oboźna - Karowa;

8. ul. Karmelicka  odc. Stawki - Lewartowskiego
9. ul. Szanajcy przy ul. Dąbrowszczaków.

W punktach tych przeprowadzono radarowe pomiary prędkości “przed” i “po” wprowadzeniem nowych ograniczeń prędkości. Pomiary realizowano w sposób mało widoczny dla kierowców, poza godzinami szczytu, gdy prędkość poszczególnych pojazdów nie jest w istotny sposób ograniczana przez ruch innych pojazdów. Pomiary prędkości “przed” zostały wykonane w dniach 12 - 14 września, natomiast pomiary “po” w dniach 19 - 21 września 2000 roku. W każdym punkcie wykonano pomiary dwukrotnie o godzinach 12 - 13 i 19 - 20.

Stwierdzono, że spośród 13 pomierzonych i przeanalizowanych przypadków (3 pomiarów ze względu na ich niemiarodajność nie uwzględniono):

• w 8 przypadkach średnia rzeczywista prędkość zmniejszyła się w sposób istotny od 4 do 17 km/h;  obniżyła się również wartość kwantyla 85 % (prędkość, jakiej nie przekracza 85% kierowców);
• w 3 przypadkach zmiany w średnich rzeczywistych prędkościach i w wartości kwantyla 85 % były niewielkie i nie dały podstaw do wnioskowania o efektach wprowadzenia nowych limitów prędkości.  Sytuacja ta wystąpiła na ulicach lokalnych, na których średnie rzeczywiste prędkości już “przed” wdrożeniem nowego rozwiązania wynosiły odpowiednio 38, 42, 52 km/h, a więc kształtowały się na pożądanym poziomie;
• w 2 przypadkach zanotowano wzrost średnich rzeczywistych prędkości i wartości kwantyla 85%.

Wybrane przykłady zmian średniej rzeczywistej prędkości

• Największe zmiany zaobserwowano o godz. 19:00 wieczorem w Al. Solidarności przy ul. Orlej, gdzie po wprowadzeniu nowych dozwolonych prędkości średnia rzeczywista prędkość spadła z 65 km/h do 51 km/h. W tym samym miejscu o godz. 12. 00 średnia rzeczywista prędkość spadła z 62 km/h do 54 km/h;
• Na Wisłostradzie przy ul. Mostowej w godzinach wieczornych zanotowano zmniejszenie się średnich rzeczywistych prędkości z 76 km/h do 72 km/h, natomiast w godzinach popołudniowych – z 78 km/h do 68 km/h. Największe zmiany zarejestrowano w godzinach wieczornych w pobliżu radiowozu policyjnego – średnia rzeczywista prędkość wynosiła wówczas 59 km/h;
• Najgorsze wyniki uzyskano na Trasie Łazienkowskiej, gdzie w dzień średnia rzeczywista prędkość wzrosła z 70 km/h do 73 km/h, natomiast wieczorem zmalała, ale tylko z  78km/h do 74km/h
• W Al. Niepodległości średnia rzeczywista prędkość zmniejszyła się w godzinach południowych z 66 km/h do 60 km/h, natomiast w godzinach wieczornych wzrosła z 58 km/h do 63 km/h;
• Na ulicy Browarnej, Szanajców, Karmelickiej średnia rzeczywista prędkość “przed”  wynosiła odpowiednio 52 km/h, 45 km/h i 42 km/h i  “po” wprowadzeniu nowych ograniczeń niewiele się zmieniła.

2. Analiza stanu bezpieczeństwa ruchu drogowego w Warszawie w okresie 18. 09. – 31. 10. 2000 r.

Podstawowym kryterium oceny skuteczności działania w bezpieczeństwie ruchu drogowego są zmiany w liczbie ofiar śmiertelnych, rannych i wypadków drogowych. Po 1,5 miesiącach obowiązywania w Warszawie nowych dozwolonych prędkości jazdy zanotowano spadek wszystkich tych wartości. Podstawowe dane zamieszczono w tab. 1.

Tab. 1. Zmiany w liczbie wypadków, ofiar śmiertelnych i rannych “przed” i “po” wprowadzeniu nowych dozwolonych prędkości w Warszawie. (Dane źródłowe: Wydział Ruchu Drogowego Komendy Stołecznej Policji)

	18.09 – 31. 10. 1999r	18.09. - 31. 10.2000r.	Zmiana
Liczba osób zabitych	29	6	- 79,3 %
Liczba osób rannych	385	267	- 30,7 %
Liczba wypadków drogowych	341	210	- 38,4 %
Liczba kolizji drogowych	3344	3051	- 8,8 %

Pozytywne zmiany zarejestrowano zarówno w Gminie Centrum, jak w pozostałych gminach Warszawy. Podstawowe dane przedstawiono w kolejnej tabelce.

Tab. 2.  Wypadki drogowe i ich konsekwencje w Gminie Centrum i w pozostałych gminach Warszawy w okresie 18. 09 - 31. 10. 2000 r. (Dane źródłowe: Wydział Ruchu Drogowego Komendy Stołecznej Policji)

Wprowadzenie nowych dozwolonych prędkości jazdy miało też swój wpływ na konsekwencje wypadków drogowych w różnych grupach użytkowników dróg. We wszystkich grupach zanotowano spadek liczby ofiar śmiertelnych i liczby rannych. Podstawowe dane przedstawiono w tab. 3.

Tab. 3.  Liczba zabitych i rannych w różnych grupach użytkowników dróg w okresie 18. 09 - 31. 10. 2000r.  (Dane źródłowe: Wydział Ruchu Drogowego Komendy Stołecznej Policji)

Podsumowując - zarejestrowane zmiany w liczbie ofiar śmiertelnych, rannych i wypadków drogowych są większe niż zakładano przed wdrożeniem nowych dozwolonych prędkości w Warszawie. Wskazują one, że działania zmierzające do uspokojenia ruchu drogowego w mieście mogą być i - co najważniejsze - są działaniami skutecznymi.

3. Koszty i efekty wprowadzenia nowych dozwolonych prędkości w Warszawie.

Koszt wprowadzenia nowych limitów prędkości w Warszawie szacowany jest na poziomie 700 tys. PLN. Wiele prac wykonanych zostało nieodpłatnie lub nie pociągały dodatkowych kosztów. W stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego po wprowadzeniu nowych ograniczeń prędkości w Warszawie zarejestrowano o 23 ofiary śmiertelne, 118 osób rannych i 131 wypadków drogowych  mniej. Wykorzystując metodę oceny kosztów stosowaną w krajach Unii Europejskiej szacuje się, że do chwili obecnej Warszawa zaoszczędziła ponad 87 mln PLN. Nawet przy założeniu, że długoterminowe efekty wprowadzenia nowych dozwolonych prędkości w Warszawie będą niższe niż obecnie, to i tak wdrożenie tego rozwiązania przyczyniło się do istotnych oszczędności finansowych.

Warszawa dn.  2. 11. 2000 r.
 

                      Materiał opracowali:

Ilona Buttler i Anna Zielińska (ITS)
oraz  Krzysztof Sroka (WRD KSP)

Rada m. st. Warszawy
Komisja Bezpieczeństwa i Porządku Publicznego
00-950 Warszawa Pl. Bankowy 3/5

• Barbara Zawadzka (przewodnicząca) tel.:  0-90623265
• Jerzy Ciesielski (wiceprzewodniczący) tel: 665-60-38, 0-601 215 665

• Podinspektor Waldemar Wierzbicki tel. 603-70-80, fax: 632-56-00
• Sierżant sztabowy Krzysztof Sroka  tel. 603-70-79
• Aspirant sztabowy Krystyna Filipek tel. 603-70-79

• Dyr. Tomasz Szawłowski tel. 620-14-79, fax: 620-91-71
• Dyr. Janusz Galas  tel. 620-10-11
• Małgorzata Gajewska  tel. 620-16-79

• Ilona Buttler  tel. 811-32-31 wew. 130, fax: 811-09-06, e-mail: ibuttler@its.waw.pl
• Anna Zielińska tel. 811-32-31 wew. 130, fax: 811-09-06, e-mail: annaz@its.waw.pl

• Marcin Herbst tel. 656-67-23, fax: 656-65-42, e-mail: mherbst@okids.waw.pl
• Agata Saracyn tel. 656-67-23, fax: 656-65-42, e-mail: agata@okids.waw.pl

• Wojciech Morawski tel. 849-80-71, fax: 848-77-77, e-mail: pzm@wonet.com.pl

• Marcin Harembski tel/fax: 831-28-30,  e-mail: bzt@most.org.pl